Şirinlikleri, çeviklikleri ve büyüleyici güzellikleriyle kediler, uzun yıllardır beşerlerle bir arada ahenk içinde yaşayan kusursuz canlılardır. Pek çok tipi bulunan kediler ayrıyeten dünyanın neresine giderseniz gidin karşılaşabileceğiniz, en yaygın görülen hayvan cinslerinden de birisidir.
Kediler, yaşadıkları iklim ve bölgenin koşullarına nazaran de değişiklik gösterebilir. Bu yazımızda, tabiat gözlemcisi ve tıp tabibi Pedram Türkoğlu’nun derlemesini yaptığı tweet’ten ilhamla Türkiye topraklarında yaşayan hoşlar hoşu kedi tülerini sizler için derledik. Keyifli okumalar.
Türkiye’de yaşayan kedi tipleri
Evcil Kedi (Felis catus)
Kendilerine has kişilikleriyle hepimizin tanıyıp sevdiği kediler; anatomik açıdan güçlü, esnek vücutları ve süratli refleksleri ile öbür kedigillere benzerler. Tarih boyunca kutsal görülüp tapılan kediler, sıcakkanlı halleriyle yüzyıllardır insanlara arkadaşlık etmiştirler.
70’ten fazla ırkı olduğu kestirim edilen kediler; toplumsal bir çeşit olmaları ve yüksek üreme oranlarıyla da bilinirler.
Yaban Kedisi (Felis silvestris)
Doğal yayılımı Batı Avrupa’dan Orta ve Doğu Avrupa’ya, oradan da Orta Asya’ya uzanan Yaban kedisinin bir alt tipi olan Afrika yaban kedisi, evcil kediler atası olarak bilinir. Avrupa yaban kedisi (Felix silvestris silvestris), Afrika yaban kedisi (Felis silvestris lybica) ve Asya yaban kedisi (Felis silvestris ornata) olmak üzere üç alt çeşide ayrılmaktadır.
Yaban kedisine başta Türkiye’nin kuzeyi olmak üzere güney ve batı kısımlarında da rastlamak mümkündür.
Saz Kedisi (Felix chaus)
Saz yahut Sazlık kedisi, uzun bacakları ve kısa bir kuyruğu olan bir yaban kedisidir. Kulaklarının ucunda bulunan siyah tüyler sebebiyle vaşağa benzeyen Sazlık kedisi, bu sebeple bataklık vaşağı olarak da bilinir. Nemli ve sulak alanlarda yaşamayı tercih eden Sazlık kedisi, Türkiye’de Eğirdir Gölü, Nallıhan, Manavgat Çayı, Akyatan Gölü ve Porsuk Çayı’nda görülmüştür.
Kuşağı tehlike altında olan Sazlık kedisi, ülkemizde en son Adana, Yumurtalık’ta görüntülenmiştir. Lakin petrokimya ve çarpık yapılaşma sebebiyle Sazlık kedisinin Türkiye’deki bu son doğal hayat alanı da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya.
Karakulak (Caracal caracal)
Dış görünüşüyle vaşağa benzeyen, hatta yanlış bir formda Step ve Mısır vaşağı üzere isimlerle anılan Karakulak, Afrika altın kedisi ve serval ile yakın akraba olan bir cinstir. Türkiye’de Karakulak’ın Güney Toroslar, Konya Havzası ve Güneydoğu Anadolu’da yaşadığı düşünülmektedir.
İnsanlara kolay kolay ahenk sağlamasıyla bilinen Karakulak; evcilleştirilebilir olmalarıyla da bilinir. Lakin belirtmekte yarar var- tam bir saklanma ustası olan Karakulak’a tabiatta rastlamak için ekstra şanslı olmanız gerekir. Anadolu’nun birtakım yerlerinde fotokapanlarla takip edilmekte olan Karakulak’ın sayısı hayli az olduğundan avlaması katiyetle yasaktır.
Vaşak (Lynx lynx)
Orta büyüklükteki etçil, omurgalı ve yabani bir tıp olan vaşak, kedilere olan benzerliğinin yanında onlardan yaklaşık 5 ila 6 kat daha ağırdır. Yabanî olmalarına karşın evcilleştirilebilen vaşaklar, ekseriyetle çam ormanları ve açık ormanlık yerlerde ömürlerini sürdürür. Türkiye’de ise vaşaklara Tunceli, Antalya, Ardahan, Bolu, Çankırı, Kars, Kastamonu, Erzurum, Sivas, Artvin ve Rize’de rastlamak mümkündür. Çok yeterli birer dağcı olan vaşaklar, evcil kedilerin bilakis mükemmel yüzücülerdir.
Fakat maalesef ki vaşaklar da insanlığın tehdidi altında yok olmak üzere olan tiplerden birisidir. Ne yazık ki bu hoş canlılar, World Conservation Union’ın (Dünya Muhafaza Birliği) açıkladığı kuşağı tehlike altındaki 120 göğüslü tipi listesinde yer almakta.
Anadolu Parsı (Panthera pardus tulliana)
Bilimsel ismi Panthera pardus tulliana olan Anadolu parsı; Orta Doğu ve Batı Asya’da yaygın görülen İran parsının (Panthera pardus saxicolor) Anadolu’da yaşamakta olan bir ırkıdır. Uzun bir müddet bir pars alt çeşidi olarak kabul edilen Anadolu parsı, batı ve orta Asya pars cinslerinden genetik olarak pek farklı olmadığının keşfedilmesinin akabinde İran parsının bir alt tipi olmuştur.
Yıllardır Türkiye’de görülmeyen ve jenerasyonu tükendiği düşünülen Anadolu parsı kısa bir müddet öncesinde termal kameralara yakalanmış; bu büyüleyici canlının tehlike altında da olsa varlığını sürdürmeye devam ettiği anlaşılmıştı.