Sümer Tilmaç kimdir Biyografisi

Harika Baba dizisinde ‘Nihat’ karakteri ile kalbimizde bir özel bir yer edinen, Yeşilçam’ın kâfi kalpli berbat adamı, başarılı karakter oyuncusu Sümer Tilmaç’ın hayat hikâyesidir…

Üstün Baba yayınlanırken çok küçüktüm. Ama öylesine fenomen bir diziydi ki, bana da ulaştı. Sümer Tilmaç’ı sonra pek çok rolde izledim. Oynadığı her karakterin hakkını veriyordu. Yeşilçam’ın günümüze uzanan başarılı oyuncularından biriydi.

Oyunculuğa çocuk yaşlarda gönül vermiş ve sonra hiç vazgeçmemişti. Kızının da ardından dediği üzere ‘… İstediği üzere yaşismi, istediği üzere öldü; ayakta öldü.’ Son ana kadar sahneden, oyunculuktan hiç vazgeçmedi…

Ve bugün Sümer Tilmaç’ın ortamızdan ayrılışının 5. yılı. Ve bugün hala çok seviliyor. İşte bu tarafı ile tahminen de sonsuzluğu keşfetti…

Çocukluğu ve oyunculuğa birinci adımlar

Sümer, 15 Temmuz 1948’de, Malatya’da, ikisi de memur olan Rehber ve Hasan Tilmaç çiftinin çocukları olarak dünyaya geldi. Annesi Türkmenistan göçmeni, babası ise Giritli idi. Çocukluğu, birinci gençliği memur bir ailede, memur hayatı içinde geçti. Bu süreçte tiyatroya merak sarmıştı. Çünkü ailesi de bu konuda meraklıydı. Yıllar sonra bir röportajında bu dönem ile ilgili şu açıklamayı yapmıştı:

“Her yerde muhakkak bir oyun oynuyorlardı. Annem bana hamileyken ben sahneye çıkmışım. O yüzden sahne hayatım biraz daha fazla.”

Evet, sahne hayatı bu hesapla biraz daha fazlaydı. Tiyatroya, 1960’ların başında Antalya’da Halk Konutlarında başladı. Gören gözleri ve hisseden kalbi ile sahneye çıktığında, yani Arena Tiyatrosu’nda profesyonel oyunculuğa birinci adım attığında 16 yaşındaydı.

Bundan sonra da ömrü hep bu tarafta şekillendi. Tiyatroya olan tutkusu yemek kadar, su kadar elzemdi. O kadar ki bu tutku, ilerleyen süreçte de, etrafınca Sümer’in karakteri olarak benimsendi. Oyunculuk bir meslekten çok fazlasıydı…

Sümer, İstanbul Belediye Konservatuvarından 1968’de mezun oldu. Artık okullu bir oyuncuydu ve işin mutfağına emin adımlarla giriş yaptı…

Özel isimler, özel oyunlar

Sümer, Münir Özkul ve Gazanfer Özcan üzere değerli sanatkarların öğrencisi olarak yetişti tiyatroda. Onlardan çok şey öğrendi. Oyuncu olmasının yanında bir insan olarak da karakterinin şekillenmesindeki etkilerini yaşayarak, hissederek ilerleyecekti…

Mesleği boyunca 60’ı aşkın oyunda yer aldı. Sevilen oyunlarda, sevilen karakterlere hayat verdi. Özellikle iki oyun vardı ki, hafızalardan hiç silinmedi, her dönem pek çok tiyatro tarafından tekrar tekrar sahnelendi: ‘Kanlı Nigar’ ve ‘Yedi Kocalı Hürmüz.’

İki oyunu da Sadık Şendil yazdı. Kanlı Nigar’ı aslında birinci olarak Hayali Küçük Ali, bir Karagöz-Hacivat oyunu olarak kaleme almıştı. 2 saat 20 dakika süren iki perdelik Kanlı Nigar’da Sümer Tilmaç, başrolü Münir Özkul ve Altan Karındaş ile paylaştı. Ve yine Yedi Kocalı Hürmüz’de de sahnedeydi…

Sümer, Münir Özkul, Altan Karındaş, Sadık Şendil ile tanışmasını hayatının dönüm noktası olarak değerlendiriyordu. Zati Kanlı Nigar da sonrasında gelmişti.

Kanlı Nigar, 1981’de, Memduh Ün’ün yöneticiliği ile sinemaya uyarlandı. Sümer Tilmaç bu defa başrolü Fatma Girik ve Kemal Sunal ile paylaştı. İstinyeli Mecnun Eşref karakteri ile kamera karşısındaydı…

(Kanlı Nigar)

Beyazperdede Sümer Tilmaç

Sümer, tiyatro çalışmalarının yanı sıra 210’dan fazla sinema sinemasında de rol aldı. Birinci defa 1971’de, senaryosunu Sadık Şendil’in yazdığı, yönetici koltuğunda Sırrı Gültekin’in oturduğu ‘Kadifeden Kesesi’ isimli güldürü sinemasında oynadı. Başrollerde Türkan Şoray ve Kadir İnanır vardı. Sinema, Haziran 1973’te vizyondaydı.

1 Mart 1972’de, Nejat Saydam’ın üstlendiği dram cinsindeki ‘İki Ruhlu Kadın’ sinemasında rol aldı. Başrollerini Fatma Girik ve Salih Güney’in paylaştığı sinemada Sümer, ‘Turgut’ karakterindeydi…

Ve sonra peşi sıra pek çok sinema geldi: Gülşah Küçük Anne (1976), Meraklı Köfteci (1976), Vatandaş İstek (1979), Ben de Özledim (1981), Ah Beğenilen İstanbul (1981), Gırgıriye (1981), Gırgıriyede Cümbüş Var (1983), Kılıbık (1983), Çalıkuşu (1986), Kahpe Bizans (1999), Hemşo (2000), Hababam Sınıfı Merhaba (2003), Hababam Sınıfı Askerde (2004), Gönül Yarası (2004), Maskeli Beşler İntikam Peşinde (2005), Hababam Sınıfı Üç Buçuk (2005), Osmanlı Cumhuriyeti (2008), Çakallarla Dans (2011), Olur İnşallah (2015) bunlardan sırf bazılarıydı…

2002’de ‘Son’ isimli sinema, 7. Sadri Alışık Ödülleri’nde ‘En Düzgün Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü’nü getirdi. 2005’te, kendi yazdığı ve senaryosuna da katkıda bulunduğu ‘Ispanaktan Nağmeler’de başrol olmanın yanı sıra yönetici koltuğunda da oturuyordu.

Türk sinemasında can verdiği karakterlerle oyunculuğunu kanıtladı ve Yeşilçam’ın kâfi kalpli makûs adamı olarak gönülleri kazandı. O, ‘Yeşilçam Oyuncuları’ diye anılan bir kümeden gelmiş, tiyatro ve sinema alanında kâfi işler yaparak mesleğine tutunmuş oyunculardan biriydi…

(Şevket Altuğ ve bir minik hayranı ile)

Televizyon ile birinci tanışma

Sümer, bir açıklamasında şöyle demişti:

”Oyunculuk konusunda en fazla etkilendiğim kişi Münir Özkul oldu.” Başarılı tiyatro oyunları hayatında çok özel bir yerdeydi ve televizyonun insanların konutlarına, dünyalarına girmesi üzerine o da bu büyülü dünyanın bir kısmı oldu; yadsınamayacak kadar kıymetli bir parçası…

Yıllar sonra televizyonun çıktığı birinci yılları ve kendisinin televizyonla birinci karşılaşmasını şöyle anlatmıştı:

“1960’lı yıllarda Çalışma Bakanlığı bizi Almanya’ya göndermişti. Biz, o vakitler televizyonu sinemalarda görüyorduk. Otel lobisinde rengarenk bir televizyon, akvaryum üzere. Dokuz kişi karşısına oturduk. Birinci defa televizyonla karşılaşıyoruz. Lakin bizim anlayamadığımız tuhaflıklar vardı. Halbuki bir Alman, gerimizden elinde kumandayla kanal değiştiriyormuş. Bu durumda Kızılderili kabilesi üzere televizyonun içine düştük. Daha sonra bu işi yapmaya başladık.”

Mükemmel Baba

1993-1997 yılları ortasında yayınlanan, televizyonun en sevilen işlerinden biri ‘Süper Baba’da yer aldı ve çok sevildi. Başrolleri Şevket Altuğ, Jülide Kural, Şevval Sam ve Bennu Yıldırımlar ile paylaşan Sümer Tilmaç, ‘Nihat’ karakterine hayat verdi. Ve buraya gelişin de özel bir kıssası vardı…

Mükemmel Baba’dan bir yıl evvelinde ikisi de bir sinema çekiyordu.  O vakit Altuğ, Sümer’e, bu diziden bahsetmişti. Lakin artık Sümer’in oyunculuğu hakkında derin fikirleri yoktu. Ardından ‘Perihan Abla’ dizisinde karşılıklı iki kısım oynadılar. İşte bundan sonra Altuğ’un, Sümer Tilmaç hakkındaki fikirleri başında öbür, özel bir yere taşınmıştı. Halbuki Perihan Abla’da birlikte oynayacaklarını öğrendiğinde Altuğ, ‘Başka birisi oynasa ya!’ demişti. Karşılıklı oynadıktan sonra ise ‘Sümer, kusura bakma ben senden bu türlü bir performans beklemiyordum.’ diyerek beğenisini açıkladı. Ve ‘Süper Baba’ çekileceği vakit, bir öbür ismi düşünmedi bile. Nihat, Sümer Tilmaç oldu.

Dizi şimdilerde bir fenomen olarak anılsa da, aslında 13. Kısımda yayından kaldırılma riski ile burun buruna gelmişti. Lakin hepimizin sonrasında hissettiği o büyü, bahtı oldu. Tesadüfen diziyi, televizyonun o dönemki sahibi Dinç Bilgin’in eşi de seyrediyordu ve çok seviyordu. Bu türlü bir dizinin kalkmasının çok yanlış olacağını lisana getirmesi üzerine dizi devam etti. Bu an, dizinin ve oyuncuların hayatında bir dönüm noktasıydı. Harika Baba, Türkiye’de en çok reyting alan dizilerden biri oldu.

Üstün Baba, Sümer Tilmaç’ın hayatında ebediyen özel bir yere sahip oldu. Bir yandan da bol bol sinemalar çekmiş bir sinema oyuncusuydu. Vurdulu kırdılı pek çok hengame sahnesi çekmişti. Bu tecrübesi ile Harika Baba’da Nihat (Sümer Tilmaç) ve Fiko (Şevket Altuğ) ortasında çekilen bir hengame sahnesinin süpervizörlüğünü üstlendi.

Sümer Tilmaç’a göre bu dizinin başarısı, gerçeklik hissini hiç kaybetmemesindeydi. O derece ki senaryo metnini bir kere okuduktan sonra özümsüyor, sihri kaçmasın diye bir sefer daha okumuyordu. Ve dizi, güzellikleri çağrıştırıyor, insanlara bir mahalleden uzanarak unuttukları hisleri hatırlatıyordu. En çok özlemi…

Geri dönüp baktığında en üzüldüğü şey, dizi devranında hepsi çok sıkı arkadaş olan kadronun daha sonra görüşmemiş ya da görüşememiş olmasıydı. Aslında bunu bütün diziler için düşünüyordu. Bu işin kaçınılmaz bahtı buydu tahminen de.

Dizide ‘Nihat’ın Kahvesi’ olarak bilinen Çengelköy’deki o yer, daha sonra insanların dolup taştığı bir yere de dönüştü…

Oyunculuk değerlendirmesi ve keşkeler

Sümer Tilmaç, bir işte oyuncuya düşen en değerli misyonun kendini yansıtabilmesi olduğunu düşünüyordu. 2014’te verdiği bir röportajda ‘Nihat karakteri ile ne kadar benziyordunuz?’ sorusunu, ‘Ben Nihat’tım aslında. Sırf gerçekte kahveci değilim. O Sümer Tilmaç’tı.’ diye yanıtlamıştı. Kendi ismine bu karakterde doğallığı yakaladığını söylüyordu. İnsanların sevmesinin sebebi de buydu.

Ayrıyeten Üstün Baba, Sümer Tilmaç’ın hayatına çok kıymetli bir alan kazandırmıştı. Televizyonda bir yer edinmişti. Lakin o, hiçbir vakit profesyonel olamadığını düşünüyordu. Dizi, onun hayatına değerli bir alan kazandırmıştı ve bundan bu türlü oynayacağı rollere dikkat etmesi gerekiyordu, ‘Ama ben dikkat etmedim.’ diye kabulleniyordu. Ve ekliyordu:

“Oyunculuk mesleğimi dostluklar ve arkadaşlıklar üzerine kurdum. Kim çağırdıysa gittik oynadık. Aslında yapmamamız gerekiyormuş lakin. O kadar olması gerekiyormuş. Ben o kadar davranamadım açıkçası…”

Bu konu üzerine örnekleyerek bir keşkesini de şöyle açıklıyordu:

“Mesela Üstün Baba’nın gerisinden acilen ‘Baba Evi’ başlayacaktı. Oradaki çok pahalı Halil’in (Ergün) oynadığı rolü bana telif etmişlerdi. Şevket Abi (Altuğ), ‘Süper Baba’ya benzeyen bir dizi çekecekler. Sümer kabul etme.’ dedi. Ben de kabul etmemiştim o diziyi. Keşke kabul etseymişim, yanlış yapmışım yani. O, benim için ikinci bir meslek tazelemiş olacaktı. Onun gerisinden gittim tuhaf tuhaf dizilerde oynadım. Üstün Baba’dan sonra oynanması gereken dizilerde oynamışım. O olağan benim aleyhime oldu.”

Sümer Tilmaç, hayat hikayesini eğlenceli bir lisanla kaleme aldı ve sahnedeki 50. Yılını ‘Sümerce’ ismini verdiği bu güldürü ile kutladı. Oyunculuğun bir emek işi olduğunu her fırsatta lisana getiren Tilmaç, katıldığı bir televizyon programında durumu şöyle açıklıyordu:

“Benim de hoşuma giden, unutamadığım sinemalar hangileri diye bana sorduklarında, ‘Para alamadığım sinemalar.’ diyorum. Bizim mukadderatımızda bu türlü bir şey var. Biz bu işten para kazanmaya değil, bu işi yapmaya gelenlerdeniz. Bunu da yüreklilikle söylüyorum. Alışılmış ki hayatımızı idame ettirmek manasında para kazandığımız işler de oluyor.”

Bu, aslında bir bakıma oyunculukta televizyona geçişin de değerlendirmesiydi…

(Kızı Hande ile)

Evlilikleri

Sümer Tilmaç, 1968’de Nazan Karaca ile evlendi. 1989’da biten bu evlilik, onlara Kerem ve Hande ismini verdikleri iki evlat getirdi.

1989’da, 18 yıllık evliliğinin ardından Hatice Melek Konuk ile evlendi. Bu evlilik ise, 18 yılın ardından 2007’de bitti.

Sümer Tilmaç öldü

Sümer Tilmaç, 12 Haziran 2015’te katıldığı Sedat Peker’in düğününe katılmıştı ve merasim sırasında kalp krizi geçirdi. Ocak 2015’te Antalya’da kalp ve akciğer yetmezliği nedeniyle hastaneye kaldırılıp tedavi gören Tilmaç, maalesef bu kez hayata tutunamamıştı. Hastane sürecinden sonra şu açıklamayı yapmıştı: ‘Bir şeyler bozulunca kolay kolay düzelmiyor.’ demişti.

Etiler’de bir hastaneye kaldırılan oyuncu için tabipler şu açıklamayı yaptı:

”Tilmaç’ın kalbi kâfi ölçüde kan pompalamıyordu. Oyuncu, yapılan 1 saat 40 dakikalık ileri ömür desteğine rağmen 21.40 itibarıyla hayatını kaybetti.”

Sümer Tilmaç, 12 Haziran 2015’te, saat 21.40’ta hayata veda etti. Cenazesi 14 Haziran’da, Üsküdar’daki Şakirin Mescitte öğle vakti kılınan cenaze namazının ardından Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi…

Mevt haberinin ardından çocukları da şok yaşıyordu. Kızı Hande bu ani vefat karşısında bir gazeteye verdiği açıklamada babası için şunları söyledi:

”Şoktayım, bana hâlâ seyahate çıktı üzere geliyor. Çok üzgünüm vakitsiz bir mevt oldu. İstediği üzere yaşismi istediği üzere öldü, ayakta öldü.”

Yeşilçam’ın kâfi kalpli makûs adamı olarak tanınan, oyunculuğu kalbiyle yaşayarak icra eden bir Sümer Tilmaç geçti bu dünyadan…

Uygun ki…

Damla Karakuş

[email protected]

Not:

Biyografisini okumak istediğiniz bireyleri lütfen bizimle paylaşın.

Instagram: