Domates yetiştirilmesi en kolay ve en zevkli bitkilerden biridir. Yeşil renkte oluşan domates, iyi mi oluyor da büyüyüp olgunlaştıktan sonra kırmızı domates oluyor diye aklımıza birçok sual gelmektedir. Domates Nasıl Kızarır diye sormak yerine domatesin rengi niçin kırmızıdır sorusunun yanıtına bakmak lazımdır. Konunun devamında domatese kırmızı rengi veren madde ile alakalı daha geniş malumat bulacaksınız.
Önce domates iyi mi yetiştirilir ona bakalım
Domatesin tarihi isimli makalemizi de size öneri ederim. O yazımızda domatesi ilk kimlerin bulmuş olduğu ve domates tüketmek Osmanlıda niçin yasaktı gibi birçok malumat bulabilirsiniz.
Ayrıca domates vitamin kaynağı bir meyve diyebiliriz domateste ne vitamini var isimli makalemize de bir göz atabilirsiniz.
Dalından alınan kıpkırmızı domatesin keyfini öteki hiç bir sebze insana veremez. O domates daha yemeden, tadını bile almadan insanı sevinçli etmeye başlar. Hem domates yetiştirmenin kolaylığı, toprakta saksıda her yerde domates yetiştirilebilmesi de bunu insanoğlu arasında yaygınlaştırmıştır.
Domates ekmek için ilk ilkin toprak daha önceden gübre ile bir müddet beslenir. Bu gübreleme ve toprağı besleme prosedürü ilkbahar aylarında başlamalıdır. Eğer fide yetiştirilmeyecek dışarıdan satın alınacaksa oldukça büyümüş fideler alınmamalıdır. Genellikle ilk defa domates yetiştirme işine giren hepimiz bu hususta bir hata yapar. Fide seçerken daha küçük, daha genç fideler tercih edilmelidir. Bu fideler toprağa daha kolay tutunur ve daha kolay ahenk sağlar. Büyük fideler aynı şekilde yetişmeyebilir. Büyük fideler gibi ince fidelerden, çiçek açmış fidelerden de kaçınmak gerekir. Çiçek açmış fidenin toprağının değiştirilmesi çiçeklerini düşürür ve domates çıkaramaz.
Fideyi kendiniz yetiştirmeyi tercih ettiyseniz saksıyı bolca güneş alan bir alana yerleştirmeniz gerekmektedir. Toprağı soğukta kalan fideler oldukça yavaş büyümektedir. Saksıda çıkan fideleri derli toplu bir halde sulamak gerekir. Düzenli sulanmayan fideler büyümez. Fidenin alt kısımlarında kalan yaprakların makas yardımı ile katılması fidenin büyümesini hızlandırır. Eğer fide saksıda ise fidelere her gün küçük tokatlar atmak fidelerin gövdesini güçlendirir. Bu küçük vurma prosedürü rüzgârın fideye yaptığını yapmak içindir. Sirkeler gibi hareketler yapılabilir. Eğer fide toprakta ise buna gerek yoktur. Yine şayet fideler toprakta ekili ise azca sulansa da kâfidir. Ancak saksıdaki domatesin haftada birkaç gün sulanması gerekir. Domatesleri almaya başlayıncaya kadar bolca bol sulayıp, domatesler çıkınca sulama miktarı azaltılır.
Domates fidesinin yanına sırık fasulyesi, patates, rezene ve dereotu gibi bitkiler ekilmez. Bu bitkiler birbirlerinin gelişimini engeller. Fidenin budama işleminde ise fidenin kalan bölümüne faydalı olacak şekilde yapılır. Fide saksıda büyümüş olduğu için ne kadar kuvvetli olursa o denli iyidir. Domates fidesinin çiçek açmayan kısımları ve oldukça uzunsa üstten bir bölümü budanabilir. Bu kısımlar besini alıp domateslerin geç büyümesine niçin veren kısımlardır. Gereksiz bölümlerin atılması büyümeye gereksinim duyan bölgelerin daha ivedi ilerlemesini sağlar.
Domates iyi mi kızarır?
Bu Yazıda Neler Var?
Domatesin yemyeşil bir halde çıkması ve daha sonradan kıpkırmızı bir hal alması uzun süre insanları şaşkınlık içerisinde bırakan konulardan biridir. Ancak bitkilerle alakalı her hususta olduğu gibi bunun da ilmi bir yanıtı mevcuttur.
Bitki hücrelerinde plastit ismi verilen organeller bulunmaktadır. Bu organeller 3 farkı vazife grubuna ayrılmıştır. Bunlar enerji bölümü, gıda kaynağı ve renk bölümü olarak özetlenebilir. Renk pigmentleri ise insanoğlu da dahil olmak suretiyle her canlıda vardır. Yeşil rengini veren kloroplast plastiti güneş ışığını alıp enerjiyi depolar ve içerisinde bulunmuş olduğu bitkileri yeşil rengine büründürür. Domatesin içerisinde ise kromoplast denen plastit bulunmaktadır. Bu plastit her bitkide farklı pigmentler ile birleşerek farklı renkler oluşturur. Limona sarısını, havuca turuncusunu veren madde bu maddedir.
Peki, domates iyi mi olurda, ilkin yeşil büyüyüp sonra kırmızı bir hal alır? Bu problemin yanıtı da plastitlerde saklıdır.Peki Domatese renk veren pigment nedir? Plastitler vakit içerisinde birbirlerine dönüşebilirler. İlk vakit domatesin yeşil olmasının nedeni içinin büyümesi içindir. Yeşil renkteki domates daha süratli enerji ve gıda depolayacağından iç kısmının daha süratli büyümesi sağlanmış olur. Ancak sonraları bu enerji ihtiyacı giderek azalır ve domateste bir muadil değişimi gözlenir. Zaten kırmızılık domatese olgunluk evresinde eklenen bir özelliktir.
Yeşil bir halde toplanan domateslerin kızarması içerisinde güneş altında bekletilmesi gerekmektedir. Güneş altında bekletilen domatesler bir müddet sonra kızarmaya başlayacaklardır. Domatesi kırmızı hale getirmenin bir öteki yolu ise onu sararak bekletmektir. Domatesi sararak beklettiğimizde de bu bir dizi gazların salınımını engeller ve domatesin kırmızılaşmaya başlaması anlamına gelir. Domates kırmızı hale gelmek zorunda değildir. Bu yalnızca insanoğlu domatesi kırmızı bir halde kabul ettiklerinden daha sonra alışamadıkları bir olaydır.
Yeşil domates ile kırmızı domates arasında büyük bir tat farkı yoktur. Yeşil domateste salata, yiyecek ve bunun gibi her gıda içerisinde kullanılabilir. Dünyanın muhtelif yerlerinde domates yeteri kadar güneş alamayan bölgede yetiştiriliyor ise kırmızı olması beklenmez ve hep yeşil olarak hasat edilir.
Domatese renk veren pigment
Domatese kırmızı rengi veren pigmentin ismi Likopendir. Kısaca likopen nedir?
Likopen, parlak kırmızı bir karotenoid pigmenttir, domates ve öteki kırmızı meyvelerde bulunur. Likopen insan bedeninde bulunan en yaygın karotenoiddir ve en kuvvetli karotenoid antioksidanlardan biridir. İsmi, domatesin Latince ismi olan Solanum lycopersicum’den türetilmiştir. Kaynak