Damar Tıkanıklığı Belirtileri Ve Tedavisi

Bu yazımızda damar tıkanıklığı ile ilgili bilmeniz gereksinim duyulan birçok bilgiyi bir araya topladık. Konumuzun devamında damar tıkanıklığına iyi gelen şifalı bitkilerden tutun yapmanız gereksinim duyulan egzersizlere kadar birçok faydalı malumat içermektedir.

Vücudumuzun bütün bölgelerini saran ve organlara devamlı olarak kan akışını elde eden damarlarımız da öteki her şey gibi vakit içinde esnekliklerini ve sağlamlıklarını kaybederler. Bu süreç sıhhatli bir insanda 75-90 yılı alır yalnız sağlıksız beslenme alışkanlıkları, hareketsizlik, öteki hastalıklar için kullanılan deva ve tedaviler, kötü huylu gen transferi vb. sebeplerden ötürü damar tıkanması süreci hızlanabilir.

Tıkalı kalp damarı belirtileri son ana, yani kalp krizine dek ortaya çıkmayabilir. Kalbe bağlı damarlardan birinin “tam” tıkalı hale gelmesiyle kalp krizi geçirilir, hızlıca müdahale edilemezse hastanın yaşamını yitirme olasılığı yüksektir. Vücudumuzdaki bir damar yolundan dakikada takribi 250 mililitre kan organlarımıza ve doku hücrelerimize ulaştırılır.

Egzersiz yaptığımızda, ağırlık kaldırdığımızda ya da aynısı aktivitelerde pompalanan kan miktarı 2 ile 3 kat artabilir. Ayrıca coşku ve gerilim durumlarında da tıpkı egzersiz yapar gibi vücudumuz fazladan efor sarf eder, bu yüzden kimi insanoğlu keder ve stresten kaynaklı kalp krizi geçirebilmektedir. Pompalanan kan miktarı arttığında tıkanma sürecindeki damarlar yükü kaldıramayıp yırtılabilir, damarın yırtılması ile çevresindeki yağ tabakası damar yoluna girer ve tıkanıklığın “tam” hale gelmesine niçin olur.

KALP DAMAR TIKANIKLIĞI NASIL AÇILIR?

Vücudunuzda tıkalı damar bulunduğunu kalp krizi öncesinde öğrendiyseniz şanslısınız demektir. Çoğu kimse emareleri dikkate almadığı için kriz sonra yalnız ameliyat ile sağlıklarına geri kavuşturulabilmekteler. Damar tıkanıklığının asli nedeni vücuttaki yağlanmadır. Fazla şişman kişilerde damarlar yağ tabakaları arasından ilerleyerek doku ve organlara kan taşımak zorundadır. Bir tabakanın içinde baskı altında olan damardan organın gereksinim duyduğu oranda kan taşınamaz. Uzun süreçte bu vaziyet o bölgede ağrı ve uyuşmalar ile kendisini belli edebilir. Tıkanıklıktan şüpheleniyorsanız kesinlikle bir hastaneye giderek check-up yaptırmalısınız. Ayrıca efor testi, taryum testi yaptırarak tıkanıklığın ne aşama bulunduğunu öğrenebilirsiniz; doktorunuz ile görüşerek elektrokardiyogram testi de yaptırmanız gerekebilir. Sonuçları elde ettiğinizde doktorunuzun verdiği deva ve perhizi harfiyen uygulamalısınız. Kalp damar tıkanıklığı vücuttaki öteki bölgelerde görülen tıkanıklıklardan çok daha önemlidir. Tıkanıklık ilerlemiş ise damar açma operasyonu olan anjio uygulanarak tıkanıklığın tam anlamıyla ne ölçüde bulunduğunun araştırılması gerekebilir.

KALP DAMAR TIKANIKLIĞI AMELİYATI RİSKLERİ

Anjio sonuçlarında tıkanıklığın tehlikeli boyutlara ulaşmış olduğu görülürse kalp cerrahları genelde hastayı birkaç hafta deva tedavisinin ve perhizin sonra bypass ismi verilen bir ameliyata alırlar. Bypass kelime anlamıyla “geçip gitme, teğet” anlamına gelmektedir. Ameliyatta damardaki tıkanık bölgenin uçlarına ek yol yapılarak vücuttaki kanın olağan akışına devam etmesi sağlanır. Ancak bypass ameliyatı kılcal damarlar ve ince damarlara uygulanamamaktadır. Ameliyat öncesinde doktorun verdiği deva ve perhizin derli toplu uygulanması durumunda ameliyatta risk olabildiğince düşüktür; %1 olasılık ile hasta ameliyat sırasında ya da sonra yaşamını kaybeder. Türkiye’de kalp cerrahisi konusu ile ilgili uzman birçok hekim vardır, hastaların bu hususta kaygı etmelerine gerek yok.

Ameliyat olmaya çekinen ya da ameliyat seviyesinde tıkanıklık seviyesi olmayan hastaların doktorlarına sordukları sık sorulardan biri: kalp damarları rejimle açılır mı, şeklinde. Şeker hastası ve fazla kilodaki kişilerde tıkanıklık seviyesi %60’ın altındaysa rejim ve perhiz uygulayarak tıkanıklığı tabii yollarla çözüme kavuşturmak mümkün. Doktorunuz ya da diyetisyeniniz ile “kişiye özel” hazırlatacağınız rejim programının temelinde yağdan, şekerden, tuzdan, hamur harcı işinden uzak durmak; aşırı sıcak ve soğuk ortamda bulunmamak, egzersiz yapmak yalnız egzersiz yaparken dahi aşırı efor sarf etmemek, bol oranda su içmek tavsiyeleri yer alacaktır. Fakat hastadan hastaya değişebilecek olan rejim programı nedeniyle kesinlikle bir uzmandan öneri alınmalıdır.

TIKALI KALP AÇILMAZSA NE OLUR?

Yazının öncesinde de belirtildiği suretiyle damar tıkanıklığı, kalp damar tıkanıklığı emareleri son ana dek gizli saklı kalabilir ya da hasta tarafınca önemsenmeyerek vaziyet ayrım edilemeyebilir. %80’e kadar tıkalı kalp damarı, şahıs yüksek enerji gerektiren bir hareket ya da ani bir efor salınımı gerçekleştirmediği sürece çok zor ayrım edilecektir.

Kalp krizi geçiren kimselerin damarları genelde %80 oranında tıkalıdır. Fazla efor, gerilim ya da keder anında tıkalı bu kalp damarı tamamiyle sertleşerek kapanır, sonra birkaç saniye içinde de kalpte şiddetli bir ağrı hissedilir ve kalp krizi geçirilir.

Kalp krizi sırasında kalpten organlara gidemeyen kan, damar ile kalp içinde sıkışır ve kalp kapakçıklarından çıkmaya çalışır, ağrıyı meydana getiren de kanın, ters yönden çıkmaya çalışmasıdır. Birkaç dakika içinde damar tıkanıklığında azalma olmaz ise maalesef hasta yaşamını kaybedebilir.

KALBİNİZE İYİ BAKMAK İSTİYORSANIZ İŞTE YAPABİLECEKLERİNİZ:

Daha ilkin asla damar tıkanıklığı problemi yaşamamış olsanız bile bu bigün başınıza gelmeyeceği anlamına gelmez. Kilonuz düzgüsel ölçüde olsa da, olmasa da vücudunuza aldığınız yiyeceklerin doymuş yağ oranlarına daima dikkat etmek faydanıza. Doymuş yağ payı yüksek olan ve ülkemiz yemek kültüründe olabildiğince tanınmış kebap, börek, köfte gibi yemekleri “doğru” oranda tüketmelisiniz. Hamburger, börek, makarna gibi yiyecekler de içinde ve/veya soslarında barındırdıkları doymuş yağ oranları nedeniyle tehlikeliler listesindedir. Elbette vücudunuzun yağa da ihtiyacı var; bu ihtiyacı ceviz, badem, fındık yağları; kanola ve zeytinyağı gibi doymamış yağ oranına haiz mamüller ile karşılayabilirsiniz.

Kalp damarları için şifalı bitkiler içinde en başında zencefil gelmekte. Zencefil, kanı sulandırıcı özelliğiyle vücudunuzdaki kan akışını rahatlatacak, tabii aspirin rolü görecektir. Ayrıca derli toplu şekilde zencefil tüketen kimselerde kolesterol seviyesinde düşüş görülmüştür. Zencefili tıpkı çay gibi demleyerek günde iki-üç bardak tüketebilir ya da bütün yemeklerinizde baharat olarak kullanabilirsiniz.

Damarlarınızın etrafını saran yağ dokularını hızla eritmek ve ihtimaller içinde bir kalp krizini önlemek istiyorsanız Meksika biberi adıyla da malum Cayenne biberini tüketebilirsiniz. Çok acı olması nedeniyle mide hastalığı ve/veya hassasiyeti olan kimseler Cayenna biberi tüketemezler. Ancak böylesi bir sorununuz yok ise haftada birkaç defaya mahsus olmak suretiyle Cayenna biberini yemeklerinize katarak yiyebilirsiniz. Hali hazırda doktorunuz tarafınca yazılmış bir deva kullanıyorsanız Cayenna biberi konusu ile ilgili kesinlikle doktorunuz ile görüşmeniz gerekir.

Kalp-damar sağlığınızı denetim altında tutmak, kolesterol seviyesini düşürmek için en kolay ve makul bütçeli bitki, yeşil çaydır. Kavrulmayan ve siyah çayın aksine içinde yüksek oranda antioksidan madde barındıran yeşil çay, kan basıncını düzenlemekle kalmaz, kanın içindeki zararlı mikroorganizmalarla mücadelede de destek olur. Tıkalı damar kendi kendine açılır mı diye merak eden kimseler şayet bu üç bitkiyi öğünlerinden noksan etmez, doymuş ve doymamış yağ oranlarına dikkat ederek yer, içer ise müspet sonuçlar alınabilir.

Ayrıca kalp organımız için size iki yazımızı’da önermek isterim. Kalp damar hastalıklarını artıran nedenleri özetleyen mevzumuza buradan ulaşabilirsiniz.

Daha sıhhatli kalp ve damarlar için yapmanız gerekenleride bu konumuzda ele aldık.

TÜRKİYE’DE KALP-DAMAR CERRAHİSİ NE SEVİYEDE?

Türkiye son beş yılda yetiştirdiği doktorlar ve edinmiş olduğu sıhhat teçhizatlarıyla dünyada kalp-damar cerrahisinde “sağlık turizmi” alır hale gelmiştir. Kalp damar tıkanıklığı İbrahim Saraçoğlu, Yavuz Beşoğul gibi uzman profesör doktorlar vasıtası ile ürkütücü bir vaziyet olmaktan çıktı. En kritik durumlarda dahi 3 saatlik bir ameliyat ile hastalar sağlığına kavuşturulabiliyor.

Türkiye’de en iyi kalp-damar cerrahisi hekim ve ekipmanlarına haiz hastaneler şöyle:

• Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
• İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
• Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
• Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
• Florance Nightingale Hastanesi

DOKU VE ORGAN ÇEVRESİNDE DAMAR TIKANIKLIĞI

Damar tıkanıklığının en tehlikelisi kalbe yakın bölgelerde olanlardır yalnız hastalar genellikle kol ve bacak bölgelerinde damar tıkanıklığı yaşamaktadır. Bu bölgelerdeki tıkanıklığın emareleri zayıftır ve öteki hastalıklarla karıştırılabilmesi kolaydır. Bölgesel olarak tıkanıklık maksimum bacakta görünür. Bacak damar tıkanıklığı iyi mi anlaşılır? kramp ve spazm şeklinde kendini gösterir. Her iki cinsiyette görülebilmesine karşın erkeklerde bacak damarı tıkanıklığı daha sıktır ve sigara kullanıcılarında görülme sıklığı daha fazladır. Birkaç yüz metre yüründüğünde bacakta ağrı başlıyor ve kramp yaşanıyor ise muhtemel nedeni tıkanıklıktır, bir uzman ile kesinlikle görüşülmesi gerekir.

Sigara kullanıcılarının kan değerleri incelendiğinde MCV, yani eritrosit değerlerinin normalin çok üzerinde seyrettiği görülür. Bu vaziyet hematolojik değerlerde dengesizlik yaratır ve sigara kullanıcıları tam da bu yüzden merdiven tırmanırken, ani hareket yaptığında ve birkaç yüz metre süratli yürüdüğünde “göğsünde” daralma hisseder. Hareket sırasında organlara daha çok oksijen taşıması gereksinim duyulan kan, yoğunlaştığı ve zararlı toksinlerle dolu olduğundan akışını hızlandıramaz. Zamanla bu zararlılar damarlarda daralmaya ve sertleşmeye niçin olur, ilaveten damar çeperini ve tazyik dayanıklılığını zedelediği için yırtılmalara da niçin olabilir. Vücudumuzda maksimum çalışan kaslar, bacak kaslarımız olduğundan bu bölgede tıkanıklık sık görülür.

Bir insanoğlunun yaşam boyu “ara ara” yaşamış olduğu kramp ve spazmlar, hareket sonra sıkça bacaklarda ağrı, uykudan uyanıldığında “karın ve sırt” bölgesinde ya da doğrudan bacaklarda uyuşukluk bacak damar tıkanıklığı emareleri arasındadır. Tıkanıklığın ilerlemesi durumunda tedavi için çok geç olabilir. Tıkanıklığın açılamayacağı durumlarda hasta yaşamını kaybetmesin diye bacağının tamamı ya da bir bölümü cerrahi olarak kesilebilir, bu nedenden kaynaklı hafife alınacak bir vaziyet değildir.

BACAK DAMAR TIKANIKLIĞI HANGİ BÖLÜM BAKAR?

Kan değerlerini öğrenme ve analiz ettirme, kalp ritim bozukluğu, hipertansiyon vb. durumlar ile kardiyoloji bölümü doktorları ilgilenmektedir.

Kan akışı, damar tıkanıklığı ve kalp kapakçıklarında görülen durumlara ise kalp-damar cerrahisi müdahale edecektir.

Kardiyoloji ve kalp-damar cerrahisi bağıntılı bölümlerdir ve damar tıkanıklığı nedeniyle hastaneye başvurduğunuzda ilk ilkin kalp-damar bölümünde rahatsızlığınız ile ilgili genel bilgiler edinilir, sonra kardiyoloji bölümünde yapılacak testler ile kan değerleriniz öğrenilir.

BACAK DAMAR TIKANIKLIĞI AMELİYATI KAÇ SAAT SÜRER?

Bacak damarında görülen tıkanıklık şayet birkaç santim uzunluktaysa cerrahlar sıklıkla ameliyatsız tedaviyi tercih eder. Tıkanıklık olan bölgeye “balon” ya da stent ismi verilen kolay operasyonlar uygulanarak tıkanıklığın bir haftalık süreçte kendi kendine giderilmesi beklenir. İşlem 10 dakika ile 30 dakika içinde sürebilir.

Tıkalı olan damar 5 santimden daha uzunsa, örn: diz kapağından ayak bileğine kadar uzanıyorsa ya da baldırların tamamında yer alıyorsa bypass ameliyatı yapılır. Bypass ameliyatı sırasında hasta uyanık olacaktır, yalnızca ameliyat yapılacak bacak uyuşturulur. 3 ile 5 saat içinde sürebilen bypass ameliyatında hastanın bedeninde “atıl” ya da “yedek” olarak adlandırılan damarlar bulunuyorsa, bu damarlar kullanılarak kan akış yolu oluşturulur. Yedek damarın olmaması ya da onunda tıkalı olduğu durumlarda suni damar yolu kullanılır. Tehlikesi %1 olan bir ameliyattır, hastalar genelde 16 saat müşahede altında tutulduktan sonra evlerine dönebilirler.

Ameliyat sonra kan sulandırıcı ve damar çeperi güçlendiren, yağlanmayı azaltan ilaçlar hekim tarafınca yazılabilir. Ayrıca bypass ameliyatı olan kimselerin “sigara” kullanmaları son aşama tehlikelidir. Bir defa bypass edilen damar yolunun yeniden tıkanması durumunda ameliyat yapılamayabilir ve bacağın kesilmesi gerekebilir. Bu nedenle bütün zararlılardan uzak durulmalıdır, hekim tavsiyeleri harfiyen yerine getirilmelidir.

TIKANIKLIĞI DOĞAL YOLLARLA ÇÖZEBİLİRSİNİZ

Ameliyat seviyesine ulaşmadan damar tıkanıklığını önlemek için tüketebileceğiniz birtakım yiyecekler ve derli toplu uygulayacağınız egzersizler, tıkanıklığın damarın tamamına yayılma riski düzeltebilir, hatta tıkanıklığı tamamiyle giderebilir.

Bacak damar tıkanıklığı egzersizleri “kalp atımına” bağlı olarak değişkendir yalnız damar tıkanıklığı olan kişiler egzersiz yaparken dahi kendilerini fazla zorlamamalıdırlar. En makul egzersiz günlük yürüyüş olacaktır. Yaptığınız egzersizlerin makul olup olmadığını aşağıdaki formül ile kendiniz de belirleyebilirsiniz:

Yaşınız 30-40 aralığında ise egzersiz sırasında nabzınız dakikada 95 ile 133 aralığında atmalıdır. 40 ile 55 yaş aralığında nabız 80 ile 115 aralığında, 55 yaş üzerinde 75 ile 100 aralığında nabız seviyesi olmalıdır. Egzersiz yaparken nabzınızı ölçmek için şunu yapabilirsiniz: aşağı yukarı 5 dakikalık bir egzersiz sonra durup bileğiniz üstünden ya da şah damarınızdan nabzınızı sayınız. 15 saniyelik bir sayım sonra nabız atım sayısını 1 dakikaya uyarlayarak doğru egzersizi yapmış olup yapmadığınızı anlayabilirsiniz. Doktorlar genelde yürüyüş ve bisiklet sürme egzersizlerini önerir, bütün egzersizler hastanın takribi efor sarf edeceği şekilde düzenlenmeli ve aşırıya kaçılmamalıdır.

Egzersizlerin yanı sıra sağlığınıza kavuşmanıza katkı mümkün kılabilecek bitkisel mamüller tüketebilirsiniz. Bacakta damar tıkanıklığı bitkisel tedavisi için yeşil çay, zencefil, alış ve acılı yiyecekler tüketmek önerilir. Özellikle zencefil ve yeşil çay kolesterol seviyesini denetim dibine almak için her insanoğlunun derli toplu tüketmesi gereksinim duyulan bitkilerdendir ve damar tıkanıklığı durumlarında ciddi fayda sağlarlar.

Doktorunuz deva tedavisini sonlandırdıysa ya da hemen hemen deva kullanmıyorsanız derli toplu egzersiz ile beraber her gün “zerdeçal” tüketmek damar tıkanıklığı, kolesterol, kan kirliliği, dokuda devamlı uyuşma gibi rahatsızlıklarınızı hızlıca çözüme kavuşturacaktır. Baharat olarak kullanabileceğiniz zerdeçalı gün süresince yediğiniz her şeye katabilirsiniz. Salata ve çorbalarda kullanılabileceği gibi öteki yemeklerde de kullanılabilir. Zerdeçal hem sağlığınızı koruyacak, hem de yediklerinize lezzet katacaktır.